📚 Mikropoświadczenia w edukacji nieformalnej i pozaformalnej

Na wstępie serdecznie dziękujemy za wypełnienie naszej ankiety z zeszłego tygodnia – każda opinia to dla nas nieocenione wsparcie. Dzięki tak licznym odpowiedziom możemy tworzyć jeszcze lepsze i trafniejsze materiały o mikropoświadczeniach.

Jeśli ktoś z Państwa nie miał do tej pory okazji wypełnić ankiety i pomóc nam w rozwoju największej bazy edukacyjnej o mikropoświadczeniach w Polsce, to serdecznie zapraszamy – wystarczy KLIKNĄĆ TUTAJ, aby wypełnić ankietę.

Mikropoświadczenia stały się kluczowym narzędziem w odpowiedzi na wyzwania współczesnej edukacji: potrzebę personalizacji ścieżek kształcenia, integracji koncepcji uczenia się przez całe życie oraz dostosowania do dynamicznych zmian technologicznych. W kontekście uczelni wyższych pełnią one podwójną rolę – modernizują tradycyjne modele nauczania formalnego i jednocześnie otwierają na nieformalne oraz pozaformalne formy zdobywania kompetencji.

Mikropoświadczenia w Unii Europejskiej

Zgodnie z Zaleceniem Rady UE mikropoświadczenia to opis efektów uczenia się, które osoba ucząca się uzyskała przy niewielkim nakładzie uczenia się, ocenionych na podstawie przejrzystych kryteriów. Unijne ramy prawne nakładają obowiązek zapewnienia jakości poprzez standaryzację danych zawartych w mikropoświadczeniach, w tym informacji o wydawcy, efektach uczenia się oraz metodach oceny.

Jak podkreśla raport Europejskiego Centrum Kształcenia Zawodowego, dla edukacji nieformalnej i pozaformalnej oznacza to możliwość integracji z formalnymi systemami kwalifikacji poprzez wpisywanie mikropoświadczeń do Krajowego Systemu Kwalifikacji.

Formalna, nieformalna i pozaformalna edukacja

Aby zrozumieć rolę mikropoświadczeń w edukacji nieformalnej i pozaformalnej, warto najpierw wyjaśnić różnice między tymi formami kształcenia:

• Edukacja formalna – obejmuje naukę w ramach systemu oświaty i szkolnictwa wyższego, prowadzącą do uzyskania dyplomu – pełnych kwalifikacji.

• Edukacja pozaformalna – zorganizowane, planowane działania edukacyjne, które odbywają się poza formalnym systemem szkolnym i akademickim. Należą do niej kursy, warsztaty, szkolenia zawodowe, aktywność kół naukowych czy konferencje – zawsze z jasno określonym programem, instrukcjami i celami nauczania.

• Edukacja nieformalna – proces uczenia się, który zachodzi spontanicznie w codziennym życiu i nie jest wcześniej zaplanowany ani oceniany przez instytucje edukacyjne. Zaliczamy do niej samoedukację, naukę przez praktykę w pracy czy hobby.

Mikropoświadczenia jako mechanizm certyfikacji nabierają szczególnego znaczenia właśnie w kontekście dwóch ostatnich form kształcenia, które w przeszłości nie miały możliwości na formalne uznanie.

Jak mikropoświadczenia wspierają edukację nieformalną i pozaformalną?

Edukacja nieformalna i pozaformalna odgrywają coraz większą rolę w rozwijaniu kompetencji w zmieniającym się świecie. Mikropoświadczenia to uniwersalne narzędzie, które umożliwia potwierdzanie efektów uczenia się niezależnie od jego formy – zarówno w trakcie kursów i warsztatów, jak i dzięki doświadczeniom zdobytym w pracy czy samodzielnym projektom.

Dzięki swojej elastyczności, modułowości i cyfrowej formie, mikropoświadczenia wspierają te dwie formy edukacji poprzez następujące cechy:

1. Uznawanie i walidacja nieformalnego uczenia się

Jednym z głównych problemów edukacji nieformalnej i pozaformalnej jest brak formalnego uznania zdobytych umiejętności. Mikropoświadczenia umożliwiają potwierdzenie umiejętności i wiedzy zdobytych poza tradycyjnym systemem edukacji. Dzięki jasno zdefiniowanym kryteriom oceny oraz procesowi weryfikacji (testy, zadania praktyczne czy recenzja ekspertów). To przełamanie bariery “nieoficjalności” ma ogromne znaczenie zwłaszcza dla osób, które samodzielnie rozwijają kompetencje – np. poprzez uczestnictwo w hackathonach czy realizację projektów open source. Posiadanie mikropoświadczenia w profilu zawodowym na LinkedIn czy w CV pozwala pracodawcy szybko zweryfikować konkretne zdolności kandydata, co z kolei zwiększa jego konkurencyjność na rynku pracy.

2. Większa dostępność i inkluzywność edukacji

Mikropoświadczenia są szczególnie cenne dla osób, które napotykają bariery w dostępie do formalnej edukacji. Otwierają drzwi do uznania kompetencji dla grup wykluczonych lub mających ograniczone zasoby. Osoby mieszkające w rejonach wiejskich mogą zdobywać je bez konieczności dojazdów, a dorośli uczący się – bez rezygnacji z pracy czy opieki nad rodziną. Elastyczność czasowa i finansowa sprawia, że nawet ci, którzy z różnych przyczyn nie kontynuowali edukacji formalnej, mogą w prosty sposób budować portfolio potwierdzonych umiejętności edukacją nieformalną i pozaformalną.

3. Elastyczność i modułowość procesu uczenia się

Mikropoświadczenia oferują elastyczną i modułową formę edukacji, idealną dla osób uczących się w sposób nieformalny i pozaformalny. Umożliwiają zdobywanie konkretnych kompetencji w dogodnym tempie i tworzenie indywidualnych ścieżek rozwoju – od pojedynczych umiejętności po pełne zestawy kwalifikacji. Dzięki temu uczący się mogą szybko reagować na potrzeby rynku, rozwijając dokładnie te kompetencje, które są im w danym momencie najbardziej potrzebne – bez konieczności wchodzenia w długie, formalne programy edukacyjne.

4. Dopasowanie do potrzeb rynku pracy

Mikropoświadczenia umożliwiają instytucjom edukacyjnym sprawne tworzenie kursów odpowiadających najnowszym technologiom i trendom na rynku pracy, na przykład w obszarze sztucznej inteligencji, analityki big data czy zielonych technologii.

Jak wskazuje Zalecenie Rady UE, głównym impulsem do ich wprowadzenia była konieczność poszukiwania rozwiązań, które będą odpowiedzią na potrzeby uaktualniania i doskonalenia wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, ze względu na szybkie zmiany społeczno-gospodarcze i na rynku pracy.

Dzięki temu absolwenci kursów opartych na mikropoświadczeniach trafiają na rynek pracy z precyzyjnie zweryfikowanymi umiejętnościami, nawet jeśli zdobyli je w ramach edukacji nieformalnej lub pozaformalnej, co w przypadku zmiany programu tradycyjnych formatów studiów byłoby bardzo czasochłonne.

5. Cyfrowa reprezentacja i transferowalność

Mikropoświadczenia to cyfrowe certyfikaty z osadzonymi metadanymi, które precyzyjnie opisują zdobyte umiejętności – ich zakres, poziom, datę uzyskania oraz instytucję potwierdzającą. Są łatwe do weryfikacji i natychmiast gotowe do udostępnienia np. rekruterowi czy pracodawcy. Dzięki platformie DoxyChain uczący się mogą przechowywać wszystkie swoje osiągnięcia – także z edukacji nieformalnej i pozaformalnej – w jednym, bezpiecznym miejscu, co zwiększa ich przejrzystość i wiarygodność na rynku pracy.

6. Motywacja do ciągłego rozwoju

Według raportu Micro-Credentials Impact Report 2024 aż 87% liderów akademickich dostrzega fakt, iż mikropoświadczenia są przyczyną wzrostu satysfakcji. Mikropoświadczenia pełnią rolę kamieni milowych, które nadają strukturę i sens samodzielnej nauce – każde nowe mikropoświadczenie to dowód postępu i zachęta do dalszego rozwoju, nawet jeśli nauka odbywa się poza formalnymi ścieżkami.

Praktyczne zastosowania mikropoświadczeń w edukacji nieformalnej i pozaformalnej:

Integracja z systemami kwalifikacji

Dzięki mikropoświadczeniom można kumulować różne kompetencje, które mogą być dokumentowane i uznawane przez organizatorów kształcenia, pracodawców i sektory gospodarki w różnych krajach. Wiele krajów pracuje nad integracją mikropoświadczeń z krajowymi ramami kwalifikacji. W Hiszpanii mikropoświadczenia można gromadzić do uzyskania formalnego certyfikatu kształcenia i szkolenia zawodowego na podstawie nowej ustawy organicznej o klasyfikacji i integracji kształcenia i szkolenia zawodowego. W Danii w ramach szkoleń rynku pracy dostępne są różne kursy podnoszenia i zmiany kwalifikacji. Mogą potencjalnie stanowić podstawę inicjatyw wykorzystujących mikropoświadczenia.

W kontekście edukacji nieformalnej i pozaformalnej integracja mikropoświadczeń z systemami kwalifikacji oznacza, że także umiejętności zdobyte poza tradycyjnymi ścieżkami – np. w pracy, na kursach czy podczas wolontariatu – mogą zostać formalnie uznane i włączone do krajowych systemów edukacyjnych jako pełnoprawne elementy ścieżki zawodowej lub edukacyjnej.

Upskilling i reskilling 

Jak wynika z raportu Europejskiego Centrum Kształcenia Zawodowego, mikropoświadczenia są coraz częściej postrzegane jako elementy składowe krajowych i międzynarodowych strategii na rzecz umiejętności, stanowiące odpowiedź na potrzeby podnoszenia i zmiany kwalifikacji w obliczu szybko zmieniającego się zapotrzebowania na rynku pracy, cyfryzacji i starzenia się społeczeństwa. Dzięki swojej elastycznej formule mikropoświadczenia pozwalają dokumentować efekty edukacji nieformalnej i pozaformalnej, czyniąc z nich realne narzędzie upskillingu i reskillingu dostępne dla każdego, niezależnie od ścieżki kształcenia.

Wspieranie młodych ludzi na rynku pracy

Wspieranie młodych ludzi na rynku pracy to jedno z kluczowych praktycznych zastosowań mikropoświadczeń w kontekście edukacji nieformalnej i pozaformalnej. Wiele młodych osób zdobywa dziś umiejętności poza systemem formalnym – ucząc się samodzielnie, uczestnicząc w kursach online, bootcampach, wolontariatach, projektach społecznych czy stażach. Tradycyjna edukacja często nie nadąża za zmieniającymi się realiami rynku pracy, przez co młodzi ludzie mają trudność z udokumentowaniem kompetencji zdobytych inną drogą niż uzyskanie dyplomu.

Mikropoświadczenia pozwalają im otrzymać wiarygodne potwierdzenie konkretnych umiejętności – zarówno twardych (np. programowanie, analiza danych), jak i miękkich (np. komunikacja, zarządzanie projektami). Umożliwiają także budowanie indywidualnych ścieżek rozwoju i lepsze pozycjonowanie się na rynku pracy już na wczesnym etapie kariery. Dla młodych osób, które dopiero wchodzą w życie zawodowe, mikropoświadczenia są nie tylko narzędziem weryfikacji wiedzy, ale też sposobem na wyróżnienie się i zdobycie przewagi konkurencyjnej – niezależnie od tego, gdzie i jak zdobyły daną kompetencję.

Korzyści dla uczelni: mikropoświadczenia jako most między edukacją formalną a nieformalną i pozaformalną

1. Wzmocnienie pozycji i marki uczelni
Mikropoświadczenia sygnalizują otwartość na innowacje i potrzeby współczesnych odbiorców. Dzięki nim uczelnia może wyróżnić się na tle konkurencji i budować nowoczesny wizerunek.

2. Rozszerzenie i aktualizacja oferty
Krótkie formy edukacyjne pozwalają uzupełnić tradycyjne programy o konkretne, rynkowe umiejętności, które trudno zmieścić w klasycznym sylabusie.

3. Elastyczność i szybka reakcja na zmiany
Mikropoświadczenia umożliwiają błyskawiczne wprowadzenie kursów odpowiadających np. rozwojowi AI czy zielonych technologii – bez potrzeby długotrwałych reform programowych.

4. Nowe źródła przychodów
Oferta skierowana do osób uczących się poza systemem studiów (np. pracujących, dorosłych) przyciąga nowe grupy odbiorców i otwiera dodatkowe możliwości finansowania.

5. Sprawniejsze uznawanie efektów kształcenia
Standaryzowane mikropoświadczenia ułatwiają dokumentowanie i uznawanie osiągnięć zdobytych także poza uczelnią – wspierając integrację różnych form uczenia się.

Mikropoświadczenia: otwarte drzwi do rozwoju uczelni

Mikropoświadczenia to innowacyjne, cyfrowe certyfikaty, które w modularny i ukierunkowany na konkretne kompetencje sposób dokumentują umiejętności zdobyte poza formalnym systemem edukacji. Dzięki nim studenci zyskują narzędzie potwierdzające wiedzę nabywaną w kursach, projektach czy podczas wolontariatu - co idealnie odpowiada na wymagania współczesnego rynku pracy i wspiera ideę uczenia się przez całe życie. Choć koncepcja mikropoświadczeń wciąż się rozwija, jej potencjał w demokratyzacji edukacji i zwiększaniu dostępu do szkoleń jest nieoceniony; kluczowym wyzwaniem na przyszłość będzie efektywna integracja tych rozwiązań z istniejącymi systemami edukacyjnymi.

W DoxyChain wierzymy, że prawdziwe kompetencje powstają nie tylko na wykładach, ale przede wszystkim w praktyce – podczas szkoleń, projektów dodatkowych czy staży. Dlatego wspieramy uczelnie we wdrażaniu mikropoświadczeń, które pozwalają studentom wyróżnić się na rynku pracy, dokumentując ich dodatkowe osiągnięcia uzyskane poprzez edukację nieformalną i pozaformalną.

👉 Chcesz wprowadzić mikropoświadczenia na swojej uczelni? KLIKNIJ TUTAJ i umów się na bezpłatną, niezobowiązującą rozmowę z naszym zespołem i odkryj, jak DoxyChain może wzmocnić ofertę edukacyjną Twojej uczelni.

Dziękuję,
Gabriel