🆘 Dlaczego studenci odchodzą? 5 pytań, które uczelnie powinny sobie zadać.

Rezygnacja ze studiów, określana jako dropout, to coraz większe wyzwanie dla współczesnych uczelni. Problem dotyka nie tylko studentów, ale także całego systemu edukacyjnego, wpływając na efektywność kształcenia oraz wizerunek instytucji akademickich. W Polsce aż 4 na 10 studentów rezygnuje ze studiów przed uzyskaniem dyplomu, co wskazuje na systemowy charakter zjawiska. Czy to wynik niedostosowania programów, osobistych trudności, a może zmieniających się oczekiwań młodego pokolenia wobec edukacji?

Edukacja w zmieniającym się świecie

W ostatnich dwóch dekadach Polska doświadczyła dynamicznego wzrostu liczby osób z wykształceniem wyższym. Według danych udostępnionych podczas Konferencji Programowej Narodowego Kongresu Nauk, w 1988 roku tylko 6,5% Polaków posiadało wykształcenie wyższe, podczas gdy w 2015 roku odsetek ten wyniósł już 24,3%. Taki wzrost był możliwy dzięki masowemu upowszechnieniu studiów wyższych. W wyniku tego w latach 90. XX w. liczba studentów w Polsce wzrosła z 404 tys. w 1990 roku do niemal 2 mln w 2005 roku. Jednak w kolejnych latach liczba studentów zaczęła spadać, głównie z powodu malejącej liczby osób w edukacyjnej grupie wiekowej oraz nasycenia rynku wykształcenia wyższego. Projekcje wskazują, że do 2035 roku liczba studentów będzie nadal malała, wahając się pomiędzy 1,05 mln a 1,2 mln.

Na współczesne szkolnictwo wyższe ogromny wpływ mają globalne przemiany społeczno-ekonomiczne oraz technologiczne. Jeszcze kilka dekad temu dyplom ukończenia studiów był niemal gwarancją stabilnej kariery. Dziś młodzi ludzie stają przed bardziej złożonymi wyzwaniami. Rynek pracy zmienia się w błyskawicznym tempie, a posiadanie wykształcenia wyższego nie zawsze idzie w parze z oczekiwaniami finansowymi czy zawodowymi.

Równocześnie rosną oczekiwania wobec uczelni. Studenci coraz częściej poszukują elastycznych form kształcenia, które pozwolą im łączyć naukę z pracą, zdobywać praktyczne umiejętności i dostosowywać edukację do własnych potrzeb. W takich okolicznościach uczelnie stają przed wyzwaniem: jak zmodernizować swoją ofertę eudukacyjną, by pozostała atrakcyjna i skuteczna w obliczu zmieniających się realiów i oczekiwań. Aby to osiągnąć, należy zadać sobie kilka kluczowych pytań, by lepiej zrozumieć wyzwania stojące przed młodym pokoleniem.

1. Czy programy studiów odpowiadają na potrzeby współczesnych studentów i rynku pracy?

Współcześni studenci postrzegają studia jako narzędzie do osiągnięcia przewagi na rynku pracy. Chcą zdobywać praktyczne umiejętności, które zwiększą ich szanse na znalezienie dobrze płatnego zatrudnienia lub rozpoczęcie własnej działalności. Jednak wiele programów studiów wydaje się im zbyt teoretycznymi, co prowadzi do rozczarowania i poczucia marnowania czasu. Brak odpowiedniego dostosowania programów do wymagań rynku pracy skutkuje brakiem motywacji i częstszym porzucaniem studiów.

Statystyki zawarte w badaniu wśród absolwentów Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie wskazują, że nawet 67% ankietowanych studentów oczekuje większej liczby praktycznych zajęć, które lepiej przygotują ich do rzeczywistości zawodowej. Studenci chcą uczestniczyć w zajęciach, które angażują ich w praktyczne projekty, symulacje lub case studies, dzięki którym mogą zrozumieć realne zastosowanie zdobywanej wiedzy.

Jak uczelnia może reagować?
Uczelnie powinny stale modernizować programy, wprowadzając zajęcia projektowe oparte na realnych problemach branżowych, często realizowane we współpracy z firmami zewnętrznymi. Partnerstwo z biznesem podnosi jakość nauczania i zapewnia aktualność treści. Ważna jest także większa elastyczność w wyborze przedmiotów, umożliwiająca rozwój w wybranych obszarach, oraz wdrażanie nowoczesnych metod, takich jak e-learning, blended learning czy warsztaty z praktykami, które lepiej odpowiadają na potrzeby dzisiejszych studentów, którzy szukają praktycznych i dostosowanych do różnych stylów życia form nauczania.

2. Czy oczekiwania pokrywają się z rzeczywistością?

Porzucenie studiów często ma swoje źródło już na etapie decyzji o wyborze kierunku. Warto zauważyć, że wielu kandydatów na studia podejmuje decyzję, kierując się oczekiwaniami dotyczącymi przyszłości, nie zawsze mając pełne zrozumienie treści i wymagań wybranego kierunku. Często okazuje się, że decyzje te są podejmowane w oparciu o niepełne lub nawet błędne informacje, co może prowadzić do późniejszych rozczarowań i rezygnacji.

Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Pracownie Ewaluacji Jakości Kształcenia Uniwersytetu Warszawskiego, kandydaci na studia rzadko kiedy zdają sobie sprawę, jak dokładnie będą wyglądały ich studia. Studenci często nie zdają sobie sprawy, czego tak naprawdę będą się uczyć, koncentrując się głównie na wizerunku uczelni i ogólnych informacjach promujących kierunki. Brakuje im szczegółowych informacji o programach studiów, co prowadzi do wyboru kierunków, które ostatecznie nie spełniają oczekiwań.

Co mogą zrobić uczelnie?
Kluczowe jest zapewnienie łatwego dostępu do rzetelnych i szczegółowych informacji o programach studiów, w tym opisów przedmiotów, praktycznych aspektów nauki oraz potencjalnych ścieżek kariery. Dodatkowo, uczelnie mogą wprowadzić systemy wsparcia dla studentów pierwszego roku, takie jak mentoring czy doradztwo zawodowe, aby pomóc im lepiej odnaleźć się na wybranym kierunku. Edukowanie kandydatów przed podjęciem decyzji może znacząco wpłynąć na ich zadowolenie i wytrwałość w nauce.

3. Czy jakość nauczania motywuje studentów do dalszego rozwoju?

Jakość nauczania ma kluczowy wpływ na motywację studentów. Zajęcia prowadzone w sposób monotonny i bez interakcji szybko prowadzą do utraty zainteresowania przedmiotem, co negatywnie wpływa na wyniki edukacyjne. Jeśli studenci nie czują się zaangażowani, ich chęć do nauki i rozwoju znacznie spada. Badania NSSE wskazują, że aż 73% studentów zaangażowanych w aktywne metody nauczania, takie jak praca w grupach czy rozwiązywanie rzeczywistych problemów, jest bardziej zadowolonych z nauki i chętniej kończy studia. Aby skutecznie motywować studentów do dalszego rozwoju, jakość nauczania musi być dynamiczna i angażująca dla studentów.

Jak poprawić jakość nauczania?
Kadra akademicka powinna regularnie uczestniczyć w szkoleniach z nowoczesnych metod dydaktycznych. Warto wprowadzać aktywne metody nauczania, takie jak praca w grupach, case studies czy symulacje, które urozmaicą wykłady. Wykładowcy powinni być nie tylko ekspertami w swoich dziedzinach, ale także mentorami, którzy potrafią motywować studentów do działania. Przykładem innowacyjnego podejścia do sposobu nauczania jest metoda Flipped Classroom stosowana na Stanford University. To specyficzna odmiana nauczania, w której tradycyjnie zajęcia w klasie (zwłaszcza wykłady) są wykonywane jako praca domowa często w formie odtwarzania nagrań, podczas gdy tradycyjne zajęcia domowe (takie jak praca nad ćwiczeniami praktycznymi) są wykonywane w klasie. Podczas stosowania tej metody efektywność przyswajania nauki wśród studentów wzrosła, a zaangażowanie studentów zauważalnie się zwiększyło.

4. Czy studenci czują się częścią społeczności akademickiej?

Brak poczucia przynależności do społeczności akademickiej to kolejny istotny problem. Zwłaszcza w przypadku studentów pierwszego roku, początkowy entuzjazm może szybko ustąpić miejsca poczuciu osamotnienia. W dużych uczelniach, gdzie relacje ze studentami są często powierzchowne, trudno budować więź i zaangażowanie. Badanie Student Voice przeprowadzone przez Inside Higher Ed i College Pulse potwierdza, jak ważne jest zaangażowanie studentów w edukację - 78% studentów, którzy nie uczestniczyli w żadnych zajęciach pozalekcyjnych ani wydarzeniach na terenie uczelni, nie jest zadowolonych ze swojego doświadczenia na uczelni.

Jak budować społeczność akademicką na miarę XXI wieku?
Wsparcie zaangażowania studentów zarówno w edukację, jak i życie kampusowe to klucz do budowania silnej społeczności akademickiej. Istotne są wydarzenia integracyjne, małe grupy dyskusyjne oraz programy mentoringowe, które pomagają studentom poczuć więź ze środowiskiem akademickim. Technologie, takie jak aplikacje do organizacji wydarzeń czy platformy komunikacyjne, mogą ułatwiać kontakt i tworzenie relacji. Włączenie studentów w procesy decyzyjne uczelni zwiększa ich poczucie przynależności i wpływu, co przekłada się na większe zadowolenie z edukacji, lepsze doświadczenia społeczne​ i zwiększenie poczucia przynależności do uczelni.

5. Czy studia dają elastyczność w zdobywaniu wiedzy?

Współczesny rynek pracy oraz styl życia studentów wymagają coraz większej elastyczności w zdobywaniu wiedzy. Klasyczny model studiów często może nie spełniać oczekiwań dzisiejszych studentów. Młodsze pokolenia szukają możliwości dostosowania swojej edukacji do indywidualnych potrzeb - chcą mieć kontrolę nad tym, kiedy i jak zdobywają wiedzę. W tym kontekście rośnie popularność kursów, które pozwalają na zdobywanie certyfikatów z konkretnych umiejętności lub obszarów tematycznych. Te krótkie kursy zakończone uzyskaniem mikropoświadczenia stają się coraz bardziej atrakcyjną formą nauczania konkretnych umiejętności i nową formą monetyzacji wiedzy przez uczelnie.

Co mogą zrobić uczelnie?
Aby sprostać wymaganiom współczesnych studentów, uczelnie powinny rozważyć wprowadzenie mikropoświadczeń jako elementu uzupełniającego tradycyjny program nauczania. Kursy zakończone mikropoświadczeniami pozwalają na dostosowanie tempa nauki i kierunku kształcenia do indywidualnych potrzeb, co daje studentom większą kontrolę nad ich edukacją. Takie podejście zwiększa ich konkurencyjność na rynku pracy, ponieważ pozwala im na szybkie zdobywanie i udokumentowanie nowych kompetencji, które są cenione przez pracodawców. Uczelnie na całym świecie dostosowują programy edukacyjne do potrzeb studentów i rynku pracy, oferując mikropoświadczenia dostępne zarówno stacjonarnie, jak i online. Platformy takie jak MIT OpenCourseWare czy Stanford Online umożliwiają wybór spośród setek kursów w różnych dziedzinach, wspierając rozwój studentów. Dodatkowo, płatne certyfikaty i kursy online pozwalają uczelniom łączyć misję edukacyjną z nowoczesnymi modelami biznesowymi, zwiększając przychody.

Jak uczelnie mogą zmniejszyć wskaźniki dropoutu?

Zjawisko dropoutu wymaga podejścia uwzględniającego wiele czynników. Uczelnie powinny łączyć teorię z praktyką, oferując elastyczne formy nauczania, jak mikropoświadczenia i certyfikaty, oraz angażujące zajęcia, np. projekty grupowe czy symulacje. Ważne jest także wsparcie studentów poprzez mentoring i doradztwo zawodowe, a także budowanie silnej społeczności akademickiej, co zwiększa ich motywację i poczucie przynależności. by lepiej odpowiadać na ich potrzeby, uczelnie powinny regularnie przeprowadzać badania opinii studentów, by lepiej dostosować swoje programy do ich oczekiwań i zmieniających się realiów rynku pracy. Takie działania pozwolą na wczesne wykrywanie problemów i skuteczniejsze zapobieganie rezygnacjom.

W odpowiedzi na te wyzwania Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) ogłosiło nowy nabór wniosków w ramach Programu Fundusze dla Rozwoju Społecznego. Program ma na celu wsparcie uczelni wyższych w przeciwdziałaniu zjawisku dropoutu, oferując dofinansowanie projektów na łączną kwotę 194 mln zł. Uczelnie mają możliwość przeprowadzenia dogłębnych analiz dotyczących przyczyn dropoutu, co pozwoli im na wdrożenie odpowiednich działań w celu utrzymania studentów na studiach.

Nabór trwa do 31 stycznia 2025 r.

Czy Twoja uczelnia jest gotowa, by skorzystać z tej możliwości i zaoferować swoim studentom nowoczesne technologie, które wzmocnią ich zaangażowanie oraz motywację do ukończenia studiów?

Więcej o tym jak aplikować po fundusze na walkę z dropoutem można przeczytać w poprzednim wydaniu newslettera: Fundusze na walkę z dropoutem.

Mikropoświadczenia w erze transformacji edukacji.

Dlaczego mikropoświadczenia to jedno z kluczowych narzędzi zmiany? Dzięki mikropoświadczeniom uczelnia może łatwo weryfikować umiejętności swoich studentów i otworzyć przed nimi nowe możliwości zawodowe, które wcześniej nie były możliwe. Co więcej, mikropoświadczenia są łatwe do wdrożenia w istniejących systemach edukacyjnych.

Raport Micro-Credentials Impact Report 2024 opublikowany przez Coursera podkreśla, że 94% liderów akademickich wierzy, że mikropoświadczenia znacząco poprawiają długoterminowe perspektywy zawodowe absolwentów, a 87% dostrzega poprawę satysfakcji studentów dzięki tym programom.

Ponadto dzięki mikropoświadczeniom uczelnie zyskują nowe źródła dochodu, docierając do globalnego rynku edukacyjnego. Mogą także wzmocnić swoją reputację jako instytucje innowacyjne i reagujące na potrzeby współczesnego świata.

Twoja uczelnia ma szansę stać się liderem tych zmian. Sprawdź, jak nowoczesne narzędzia w edukacji oferowane przez DoxyChain mogą pomóc w transformacji edukacji.

Umów się na darmową rozmowę z naszym ekspertem, klikając tutaj, i odkryj potencjał innowacyjnych rozwiązań w walce z dropoutem!

Zrób pierwszy krok ku przyszłości - edukacja czeka na transformację, którą możesz poprowadzić już teraz!